ถั่วแปบ ถั่วสรรพคุณใกล้บ้าน

ลักษณะของถั่วแปบ

       ต้นถั่วแปบ จัดเป็นไม้ล้มลุกเลื้อยพันที่มีอายุหลายปี ลักษณะของเรือนยอดเป็นรูปทรงกระบอก มีลำต้นอยู่เหนือดิน ตั้งตรงเองไม่ได้ และจะใช้ส่วนของลำต้นเกี่ยวพัน ลำต้นมีความสูงได้ประมาณ 2.3 เมตร และมีลำต้นหรือเถายาวหรือกว้างได้ถึง 4-6 เมตร โดยเถามีลักษณะกลมสีเขียวและมีขนสีขาวขึ้นอยู่ประปรายไม่อวบน้ำ มีรากสะสมอาหารอยู่ใต้ดิน ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้เมล็ด เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนที่ระบายน้ำได้ดี และชอบแสงแดดจัด โดยสามารถพบได้ทางภาคเหนือ และทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ



      ใบถั่วแปบ มีใบเป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 3 ใบ เรียงสลับกัน ใบย่อยที่ปลายลักษณะเป็นรูปไข่ ส่วนใบย่อยด้านข้างมีลักษณะเป็นรูปไข่เบี้ยว ใบมีขนาดกว้างประมาณ 4-6 เซนติเมตร และยาวประมาณ 5-12 เซนติเมตร มีหูใบย่อย แผ่นใบมีขนบาง ส่วนก้านใบมีความยาวประมาณ 5 นิ้ว

       ดอกถั่วแปบ ออกดอกเป็นช่อกระจะตามซอกระหว่างก้านใบกับกิ่ง ก้านช่อดอกยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร ในช่อมีดอกย่อยจำนวนมาก ลักษณะของดอกถั่วแปบจะเหมือนกับดอกถั่วทั่วๆ ไป กลีบดอกเป็นสีม่วงหรือสีขาวแยกออกจากกัน และมีจำนวน 3 กลีบ มีลักษณะเป็นรูปไต ส่วนกลีบรองดอกมีลักษณะเป็นรูประฆัง ดอกมีเกสรตัวผู้สีเหลืองจำนวน 3 อัน มีเกสรตัวเมียสีเหลืองอีกจำนวน 1 อัน ส่วนรังไข่จะอยู่เหนือวงกลีบ ดอกไม่มีกลิ่น

       ผลถั่วแปบ หรือ ฝักถั่วแปบ ผลมีลักษณะเป็นฝักแบนยาวและโค้งงอ ปลายผลเป็นจะงอย ลักษณะของผลมี 2 ชนิด คือ ฝักแบนและฝักกลม ผิวผลเรียบและเป็นสีเขียวอ่อนหรือสีม่วง สันฝักนูนขรุขระเป็นสีเขียวอ่อนยาวประมาณ 2 นิ้ว ในผลมีเมล็ดอยู่ประมาณ 3-6 เมล็ด เมล็ดมีลักษณะเป็นรูปไข่กลม มีสีหลากหลายไปตามสายพันธุ์ ตั้งแต่สีครีม สีขาวเหลือง สีน้ำตาลอ่อน จนถึงสีแดงหรือมีลาย

สรรพคุณของถั่วแปบ

1. เมล็ดมีรสหวานมัน สรรพคุณช่วยบำรุงกำลัง แก่อาการอ่อนเพลีย (ผล,เมล็ด)
2. ผลใช้รับประทานเป็นอาหารบำรุงร่างกาย (ผล)
3. ช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย (เมล็ด)
4. ช่วยแก้โรคตา (เมล็ด)บ้างก็ว่าใช้รากในการรักษาโรคตา (ราก)
5. ผลหรือเมล็ดถั่วแปบ สรรพคุณลดไข้ แก้ไข้ แก้ไข้สัมประชวร (เมล็ด)
6. ทั้งต้นใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการเจ็บคอ เสียงแหบแห้ง (ทั้งต้น) แก้คอแห้ง (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
7. ช่วยแก้เสมหะในร่างกาย (เมล็ด)
8. ช่วยแก้อาการแพ้ (ผล)
9. ช่วยดับร้อน ถอนพิษ ขจัดความชื้น และช่วยถอนพิษสุรา (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
10. ช่วยระงับอาเจียน (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
11. ช่วยแก้อาการเมาค้าง (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
12. ช่วยแก้ลม (เมล็ด)
13. ใบนำมาตำใช้พอกรักษาโรคคางทูม (ใบ)
14. รากของถั่วแปบ มีสรรพคุณช่วยแก้โรคซาง (ราก)
15. ช่วยบำรุงม้ามและกระเพาะอาหาร (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
16. ช่วยระงับอาการท้องร่วง (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
17. ช่วยแก้อาการประจำเดือนมาไม่ปกติ (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)
18. ช่วยแก้อาการเกร็ง (เมล็ด)
19. หากนำถั่วแปบมาปรุงหรือทำเป็นข้ามต้มผสมรวมกับแครอทและลูกเดือย จะช่วยแก้อาการท้องอืด ระงับอาการท้องร่วง ช่วยทำให้เจริญอาหาร และช่วยระงับอาเจียน
20. หากใช้ถั่วแปบสดปรุงผัดผสมกับแครอทและเห็ดที่มีฤทธิ์ต้านมะเร็ง (เห็ดหอม เห็ดฟาง เห็ดหูหนู เห็ดหัวลิง ฯลฯ) จะได้อาหารเสริมที่มีฤทธิ์ในการต้านมะเร็ง ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคมะเร็งและบุคคลทั่วไป ซึ่งการรับประทานเป็นประจำจะช่วยป้องกันโรคมะเร็งได้

ประโยชน์ของถั่วแปบ

1. ฝักถั่วแปบสามารถนำมาใช้ประกอบอาหาร โดยนิยมนำมาทำให้สุกก่อนนำมารับประทาน เช่น นำมาใส่แกง อย่างเช่นแกงส้ม หรือนำมาใช้ผัด ส่วนภาคอีสานจะใช้แกงซุปเช่นเดียวกับซุปบักมี่ หรือจะนำไปต้ม หรือนำมาลวกจิ้มเป็นผักจิ้มกินกับน้ำพริกต่างๆ ส่วนเมล็ดนำไปทอดรับประทาน
2. ต้นถั่วแปบสามารถปลูกเป็นพืชเพื่อช่วยปรับบำรุงดินได้ เนื่องจากต้นมีปมที่รากจับไนโตรเจนจากอากาศมาเปลี่ยนเป็นปุ๋ยไตเตรด หรือจะใช้เป็นปุ๋ยพืชสดก็ได้เช่นกัน แต่ไม่นิยมนำมาปลูกไว้ในบริเวณบ้าน เพราะคนโบราณเชื่อว่า คำว่า “แปบ” ใกล้เคียงกับคำว่า “ปอบ” ที่เปรียบเสมือนสิ่งชั่วร้ายนั่นเอง
3. นอกจากนี้ยังใช้ปลูกเป็นพืชคลุมดิน เพื่อช่วยป้องกันวัชพืชและช่วยรักษาความชุ่มชื้นในสวนผลไม้
4. เมล็ดแก้ของถั่วแปบนิยมนำมาใช้เป็นอาหารวัวและควาย
5. ถั่วแบบบางสายพันธุ์ นิยมใช้ปลูกเพื่อใช้เป็นอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยงในทุ่งหญ้า